Hirudoterapia

to terapia przeprowadzona za pomocą pijawek lekarskich (Hirudo medicinalis). Znana jest od ponad 2000 lat. Wskutek rozwoju antyseptyki i mikrobiologii w XIX w. zapomniano o tej metodzie, jednak obecnie ponownie wraca do świata medycyny.

Pijawki lekarskie wykazują dobroczynne właściwości dla zdrowia, a hirudoterapia jest skutecznym narzędziem w leczeniu wielu chorób. Jej rola w kosmetologii jest jak na razie dopiero poznawana, lecz wydaje się ciekawym i obiecującym kierunkiem badań.

Rozpowszechnienie wiedzy na temat skutecz- ności tej metody, pozytywnych właściwości oraz nielicznych działań niepożądanych może sprawić, że hirudoterapia będzie stosowana na szerszą skalę również w dermatologii i kosmetologii.

Nazwa hirudterapia pochodzi od łacińskiego słowa Hirudo oznaczającego pijawkę. Do zabiegów używane są pijawki z gatunku Hirudo medicinalis.

Hirudoterapia jest jedną z metod naturalnych. Terapia pijawkowa znajduje się w Międzynarodowej Klasyfikacji Procedur Medycznych (ICD-9-CM; No. 99.991). 

Podstawowym mechanizmem rozwoju wielu chorób znaj- dujących się na liście wskazań do hirudoterapii jest zaburzenie mikrokrążenia lub jego brak – sprawność tę można przywró- cić dzięki zastosowaniu pijawki lekarskiej. Hirudoterapia pozwala na leczenie, bądź wspomaganie leczenia wielu schorzeń różnych układów. Sprawdza się także w leczeniu chorób skóry, w tym łuszczycy, trądziku, czyraków, torbieli naskórkowych i wyprysku. Jest stosowana w przypadku hemoroidów, żylaków, trudno gojących się ran. Do mniej oczywistych wskazań do zastosowania pijawki lekarskiej należą bóle kręgosłupa i alergie. W kosmetologii prowadzi się badania wskazujące rolę hirudotarapii w opóźnianiu procesów starzenia.

Wskazuje się, że hirudokompleksoterapia opóźnia procesy starzenia organizmu i funkcjonowania narządów poprzez oddziaływanie substancji bioaktywnych na różne układy. Najczęściej stosowaną terapią jest metoda miejscowa, ze względu na możliwość działania substancji bioaktywnych w miejscu poddawanemu zabiegowi. Wyróżniono również hirudohemoterapię, hirudorefleksoterapię oraz hirudoenergoterapię.

Przed wykonaniem zabiegu należy przeprowadzić szczegółowy wywiad odnośnie stosowanej farmakoterapii i wykluczyć osoby stosujące antykoagulanty, niesteroidowe leki prze- ciwzapalne NLPZ, kwas acetylosalicylowy ASA (acetylsalicylic acid) i inhibitory agregacji trombocytów.

Historia
Pierwsze wzmianki o leczeniu pijawkami możemy odnaleźć na freskach w Egipskich Piramidach. Starożytni medycy stosowali pijawki do upustów krwi i wypędzania złych duchów i demonów powodujących choroby. Podobne doniesienia mamy co do kultur zza oceanu. Kapłani Azteccy jako nieliczna grupa uprzywilejowanych czarowników wykorzystywała upuszczanie krwi z użyciem pijawek w celu przepędzenia złych mocy powodujących opętanie chorobą.

Grecja
Spore sukcesy w leczeniu chorób zakaźnych z użyciem pijawek odnosili starożytni Grecy. Hipokrates – ojciec medycyny, napisał oddzielne dzieło „Sposoby zastosowania leczniczych pijawek”. Autorem pierwszych zachodnich źródeł informacji o medycznym stosowaniu pijawek jest poemat napisany przez Nikandera w II wieku p.n.e. Od I wieku naszej ery zachowało się coraz więcej źródeł pisanych o tematyce wykorzystywania pijawek, w tym pisma chińskie szczegółowo opisujące choroby oraz ich leczenie. Sporo informacji znajdujemy w literaturze sanskryckiej, perskiej i arabskiej. Szczytowym okresem w leczniczym wykorzystaniu pijawki lekarskiej jest XVIII i XIX wiek. W tym czasie stosowano je we wszystkich krajach Europy Zachodniej. Ogromne zapotrzebowanie na pijawki doprowadziło do prawie całkowitego wyginięcia tych zwierząt ze środowisk naturalnych. We Francji w tym okresie zużywano około 80 milionów sztuk pijawki lekarskiej rocznie. Podobne zużycie było w Rosji i Anglii.

Stawianie pijawek doskonale było znane przez nasze babki i prababki. Brak dostępu do aptek, ośrodków zdrowia i szpitali zmuszał ludzi do samolecznictwa. Na lżejsze choroby używano naparów z ziół i liści, a na ciężkie dolegliwości o nierozpoznanej przyczynie w miejscu bólu stawiano pijawki. Nie potrafiono wyjaśnić mechanizmów działania, ale znano efekty. Bóle i dolegliwości ustępowały, rany zaczynały się goić, a ludzie czuli się lepiej, mogli dalej pracować i funkcjonować. Dlatego też oprócz ziół suszonych nad piecem w kuchni każda szanująca się gospodyni trzymała w zamkniętym słoju kilkanaście pijawek jako podręczną apteczkę.

trakcyjność pijawek zmieniała się w historii medycyny, a obecnie jej znaczenie z powrotem wzrasta. Coraz częściej okazuje się, że tam gdzie medycyna konwencjonalna sobie nie radzi – z pomocą przychodzą nam pijawki oraz ich lecznicze związki wydzielane podczas wysysania krwi.

W czerwcu 2004 roku Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) dopuściła pijawki lekarskie do obrotu w medycynie, uznając je za środek leczniczy.
Do hirudoterapii używa się pijawek przede wszystkim z rodziny Hirudinidae. Obecnie wykorzystuje się do tego celu tylko i wyłącznie osobniki wyhodowane w sterylnych hodowlach oraz pod stałym nadzorem weterynaryjnym.
W Polsce w gabinetach najczęściej wykorzystuje się trzy podstawowe gatunki hodowlane oraz ich mieszańce krzyżówkowe wyhodowane w laboratoriach.

Moje pijawki sprowadzam z firmy p. Pawła Karasia ze Skawiny, zawsze z certyfikatem każdej partii pijawek.

Na podstawie m.in.:
Ewelina Ząbkowska 1 Anna Piotrowska: „Hirudotherapy in selected dermatological applications„